Nếu gọi Hà Nội và Tp.HCM là khu vực dân trí cao về tập luyện bộ môn powerlifting, thì quê mình mặc dù cũng là thành phố đô thị loại 1 cũng chỉ được coi là vùng trũng của bộ môn này.
Khi mà ở đây người người nhà nhà đi độ body, phong trào vật tay thì chơi từ già tới trẻ con học cấp 2 cấp 3, thì powerlifting số lượng người tập đếm trên đầu ngón tay. Có chăng trong 3 bài chính của môn này chỉ là bổ trợ cho việc tập bodybuidling lúc nào rảnh thì tập mà có khi còn tập sai, không ai để ý đến kỹ thuật của nó.
Bản thân mình cũng vậy, thực ra mình mới bén duyên với powerlifting từ gần cuối tháng 8/2023 tức là tới thời điểm viết bài này còn gần 2 tháng nữa mới tròn một năm tập luyện. Chính vì vậy, không thể trách phong trào ở đây kém được. Cũng phải nhìn nhận là từ sau Covid thì phong trào tập powerlifting mới đang khởi sắc trên khắp cả nước, được nhiều người biết tới hơn, các liên đoàn lần lượt ra đời và mang tính chuyên nghiệp hơn song song với đó là các cuộc thi được tổ chức đều đặn và thường xuyên trong cả năm hơn.
Đây là một tín hiệu đáng mừng cho bộ môn có tính cạnh tranh rất cao này. Nếu như cử tạ – weightlifting đã có mặt ở Olympic từ rất lâu rồi thì nay Powerlifting cũng đang bắt đầu bùng nổ trên toàn cầu với rất nhiều liên đoàn chuyên nghiệp đứng ra tổ chức các giải đấu cho các vận động viên, sớm hay muộn thì cũng sẽ trở thành một bộ môn chính thức trong chương trình Olympic.
Powerlifting chỉ có 3 bài sức mạnh là Squat – Bench Press và Deadlìt. Tuy nhiên để có thể tập 3 bài này theo đúng chuẩn của bộ môn thì lại là một câu chuyện không đơn giản ở khu vực của mình.
Hãy bắt đầu với squat. Squat có vẻ như là thứ đơn giản nhất để set up thiết bị tập vì hầu hết các phòng gym từ cao cấp tới gym cỏ cũng có ít nhất một dàn rack để squat. Ở bài này chúng ta cần một thanh đòn tiêu chuẩn hoặc một thanh đòn có cân nặng là 20kg, còn tạ thì có thể dùng tạ nào cũng được. Cái khó ở bài này là người tập squat thì nhiều, nhưng người hiểu thật sự về luật thi trong bài squat thì chưa chắc, và người tập đúng tập nặng mà không chấn thương thì đếm trên đầu ngón tay. Nói thật tôi squat 130kg anh em ở phòng còn thấy khiếp? Chả biết khiếp cái gì?
Tiếp theo là Bench Press. Cái khó của Bench press là tìm được một ghế tập chuẩn, ghế có độ bám dính tốt, phần rack có nhiều nấc để phù hợp với từng người, chiều cao của ghế không quá thấp để có thể leg drive. Tất nhiên, một thanh đòn tiêu chuẩn 20kg là điều quan trọng. Với những người tập một mình không có support thì việc có safety arm như dàn squat là điều hết sức quan trọng tránh chúng ta bị tạ và thanh đòn đè vào ngực và nguy hiểm hơn là rơi vào cổ. Thông qua những tai nạn gây ra bởi bài bench press có một thời gian viral khắp mạng xã hội, ở đây họ bắt đầu sợ đẩy ngực nặng và cuối cùng là chả ai dám đẩy với thanh đòn, nhảy hết qua dumbbell.
Cuối cùng là bài Deadlift. Deadlift là một bài tập dễ bị kì thị nhất ở các phòng gym thương mại, lý do là vì nguy cơ gây ra vỡ gạch sàn nhà là rất cao nếu không có sàn deadlift chuyên dụng hoặc được kê bằng gạch cao su có độ dày đủ lớn để giảm chấn. Bài tập này lại có yêu cầu về kích thước tiêu chuẩn của bánh tạ, đây là thứ gây cản trở cho những ai muốn theo đuổi bộ môn này một cách chỉn chu. Vì theo quan sát của mình thì tạ ở các phòng gym thương mại thường chỉ là những bánh tạ không đạt đủ tiêu chuẩn về đường kính là 450mm. Vì thế người ta thường phải kê thêm đệm để sao cho cố gắng đạt mức gần chuẩn nhất có thể. Thanh đòn sẽ là thanh tiêu chuẩn cân nặng 20kg. Sẽ nói ngay dưới đây.
Về vấn đề Thanh đòn, thanh đòn sử dụng trong bộ môn powerlifting sẽ là thanh powerbar sử dụng trong cả ba bài Squat – Bench và Deadlift. Ngoài ra một số liên đoàn khác cón cho phép sử dụng thanh squat bar, deadlift bar cho từng bài. Những cái này thì sẽ có sự khác nhau về cảm giác nắm, khả năng chịu tải hai đầu, cong hay không cong khi lắp tạ nặng hay cả chi tiết nhỏ như độ nhám của thanh đòn cũng sẽ có sự khác nhau. Chủ yếu hiện tại ở các phòng gym khu vực mình tập vẫn chỉ là thanh đòn gia công có cân nặng 20kg dài 2,2m hoặc có những nơi thanh đòn có trọng lượng thấp và ngắn hơn.
Nếu như Bench Press và Squat là hai bài phổ biến nhất trong tập tạ nói chung, anh em chỉ nhau được (dù sai) thì với bài Deadlift, trước đây hình thành một quan niệm tập deadlift sẽ bị đau lưng và gây thoát vị, đúng là nó đau thật, nhưng nếu tập đúng kỹ thuật thì tỉ lệ đau lưng sẽ giảm tối đa. Cái nhọc nhằn ở đây đó là ở vùng trũng như chỗ mình đến PT còn dùng lưng để kéo deadlift thì thử hỏi người mới tập ông nào dám sờ vào (không tính mấy thằng cu con choai choai cái gì cũng sờ cũng tập rồi chấn thương).
Tiếp nối cái câu chuyện kỳ trước về việc tập cơ bắp hay tập cơ mõm, thì dưới góc nhìn của một người ở vùng trũng trong tập luyện, cái mọi người cần chỉ cho nhau là tập sao cho đúng chứ không phải là cứ nói lý thuyết suông. Mình không rõ là hiện nay các PT đã được đào tạo đầy đủ ở các bộ môn liên quan tới tạ hay chưa, nhưng có những PT vẫn rất yếu về thực hành như mình đã chứng kiến.
Vài nét chấm phá về tình hình tập tạ nói chung và tập sức mạnh powerlifting nói riêng ở khu vực vùng trũng cho anh em cả nước cùng nắm được. Rõ ràng có những thứ tưởng chừng rất đơn giản nhưng nó không vượt qua được rào cản định kiến thì khó lòng người tập môn này có đủ điều kiện để được tập luyện chuẩn chỉ.
Mình là một người đang rất yêu môn này và cố gắng giữ lửa cho các con của mình sau này tập theo. Cố gắng từ giờ tới cuối năm sắm được một dàn rack cũ để squat, một cái ghế bench và vài tấm gạch cao su để kê deadlift và đắt nhất chắc có lẽ là thanh bar và đám bánh tạ. Mặc dù rất khó khăn nhưng sẽ cố gắng sắm dần đầy đủ để có thể tạo ra một sân chơi nhỏ cho anh em cùng chung đam mê.
